Bức phù điêu Kala được phát hiện tại Núi Bà (Phú Yên) vừa được công nhận là bảo vật quốc gia tại Quyết định số 1712/QĐ-TTg do Phó thủ tướng Lê Thành Long ký.

Phù điêu Kala Núi Bà được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Phú Yên

Phù điêu Kala là tác phẩm nghệ thuật điêu khắc đá thuộc nền văn hóa Champa, được phát hiện vào năm 1993, trong hố khai quật di tích Núi Bà, thôn Mỹ Thạnh, xã Hòa Phong, H.Tây Hòa (Phú Yên). Bức phù điêu được chế tác từ đá Túp Riôlit Đaxit cao 60 cm, rộng đế 44 cm, dày đế 17 cm, dày đỉnh 11 cm, nặng 105,5 kg. Phù điêu Kala được tạo tác trên một khối đá hình lá nhĩ, đế bằng, đỉnh nhọn. Mặt trước của khối đá thể hiện khuôn mặt Kala nhìn thẳng về phía trước. Kala có miệng rộng, 88 răng chạm nổi to, dài thò ra ngoài, trong đó gồm 2 răng nanh và 6 răng cửa, 2 răng nanh ở hai bên dài và nhọn hơn. Môi trên cong, râu xung quanh miệng dày, xếp thành từng đường thẳng. Hai bên miệng Kala, mỗi bên có 3 sừng ngắn mọc từ dưới lên, mũi to nhưng đã bị vỡ, sống mũi ngắn và dày. Hai mắt to tròn, lồi ra phía trước, đuôi mắt xếch ngược lên phía trên. Lông mi quanh mắt rậm, đuôi lông mi xoắn lại hình ốc, trán dô, trên trán có chuỗi hạt hình tròn, bờm dày tạo thành 4 lớp. Mặt phía sau để trống, có dấu tích nhiều vết đục nhằm tạo phẳng bề mặt.

Những năm qua, Phú Yên rất quan tâm đến di sản văn hóa, nhất là bảo tồn và phát huy những giá trị di sản văn hóa vật thể, phi vật thể, phục vụ phát triển kinh tế, xã hội nhanh và bền vững.

Bảo vật hiện được trưng bày tại Bảo tàng tỉnh Phú Yên, là di sản văn hóa đặc biệt, có niên đại từ thế kỷ XIV – thời kỳ phục hưng rực rỡ của vương quốc Champa. Tác phẩm là biểu tượng của quyền uy trong Hindu giáo. Kala thường được chạm khắc để tại các đền tháp, cửa chính, mang ý nghĩa xua đuổi tà ma, bảo vệ sự thiêng liêng của thánh địa. Điểm đặc sắc của phù điêu nằm ở sự tinh xảo của từng đường nét, biểu cảm sống động và nét chạm khắc đầy sức mạnh.

Việc phù điêu Kala Núi Bà được công nhận là bảo vật quốc gia không chỉ là niềm tự hào của người dân Phú Yên mà còn là động lực to lớn để tỉnh Phú Yên tiếp tục phát huy các giá trị văn hóa, nhất là trong phát triển kinh tế du lịch.

Quốc Bảo