Văn hóa là linh hồn, là bản sắc của một dân tộc, là sức mạnh nội sinh, nền tảng tinh thần vững chắc để xây dựng và phát triển đất nước. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, việc gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trở thành một nhiệm vụ cấp thiết, đòi hỏi sự quan tâm, nỗ lực của toàn xã hội. Nhiệm vụ bảo vệ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống không chỉ là trách nhiệm của mỗi cá nhân, mà còn là sứ mệnh của cả dân tộc trong hành trình hội nhập mà không bị hòa tan.

Trình diễn trống đôi đồng bào Ba Na ở huyện Đồng Xuân, Phú Yên.

Thời gian qua, lợi dụng xu thế toàn cầu hóa, giao lưu, hợp tác của Đảng, Nhà nước ta, các thế lực thù địch, cơ hội chính trị đã và đang tìm mọi phương thức, thủ đoạn chống phá văn hóa truyền thống, sử dụng không gian mạng để du nhập, cổ súy cho văn hóa ngoại lai, độc hại. Thủ đoạn thường dùng của chúng là tìm mọi cách để truyền bá, tiêm nhiễm vào quần chúng Nhân dân, đặc biệt là thế hệ trẻ các sản phẩm văn hóa ngoại lai có tính chất xấu độc, làm xói mòn giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Từng bước phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng trên lĩnh vực văn hóa, coi văn hóa là tự do sáng tạo, không cần tính định hướng và xa rời chính trị; từ lĩnh vực văn hóa chuyển hóa dần sang lĩnh vực chính trị, hình thành ý thức chống đối về chính trị, chống lại chủ trương, đường lối của Đảng, chống lại chế độ xã hội chủ nghĩa.

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, sự giao thoa văn hóa diễn ra mạnh mẽ, bên cạnh việc mang lại nhiều cơ hội nhưng cũng đặt ra nhiều thách thức. Sự du nhập của các luồng văn hóa ngoại lai, cùng với sự phát triển của công nghệ thông tin và mạng xã hội, đã làm thay đổi lối sống, cách nghĩ của một bộ phận người dân, đặc biệt là giới trẻ. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống đang dần bị mai một, thậm chí bị lãng quên. Một số biểu hiện đáng lo ngại như sự lai căng trong lối sống, sự thiếu hiểu biết về văn hóa dân tộc, sự coi nhẹ các phong tục, tập quán truyền thống, hay việc thương mại hóa các giá trị văn hóa một cách thiếu kiểm soát… đang đe dọa đến sự tồn tại và phát triển của văn hóa truyền thống. Nếu không có những biện pháp kịp thời, nguy cơ đánh mất bản sắc văn hóa dân tộc là rất lớn.

Trước tình hình trên, để gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trong thời gian đến, cần tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ giải pháp sau:

Thứ nhất, tăng cường giáo dục, nâng cao nhận thức về văn hóa truyền thống. Cần đưa các giá trị văn hóa truyền thống vào chương trình giáo dục từ cấp tiểu học đến đại học, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ và trân trọng những giá trị đó. Đồng thời, tổ chức các hoạt động ngoại khóa, các cuộc thi tìm hiểu về văn hóa dân tộc để khơi dậy niềm tự hào và ý thức bảo vệ di sản văn hóa.

Thứ hai, bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa. Cần có chính sách bảo tồn, tu bổ các di tích lịch sử, văn hóa, các làng nghề truyền thống, các lễ hội dân gian… Đồng thời, khuyến khích việc sáng tạo, phát triển các sản phẩm văn hóa truyền thống để chúng có thể thích nghi với cuộc sống hiện đại.

Thứ ba, đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá văn hóa truyền thống. Sử dụng các phương tiện truyền thông đại chúng, mạng xã hội để quảng bá, giới thiệu các giá trị văn hóa truyền thống đến đông đảo công chúng. Các chương trình truyền hình, phim ảnh, sách báo cần chú trọng phản ánh và tôn vinh những giá trị văn hóa dân tộc.

Thứ tư, phát huy vai trò của gia đình và cộng đồng. Gia đình là nơi đầu tiên hình thành và nuôi dưỡng các giá trị văn hóa truyền thống. Cha mẹ cần là tấm gương trong việc giữ gìn và truyền lại những phong tục, tập quán tốt đẹp cho con cháu. Cộng đồng cũng cần chung tay tổ chức các hoạt động văn hóa, lễ hội để gắn kết mọi người và bảo tồn các giá trị truyền thống.

Thứ năm, đấu tranh chống lại sự xâm lăng văn hóa. Cần có biện pháp kiểm soát chặt chẽ việc nhập khẩu các sản phẩm văn hóa nước ngoài, đồng thời tăng cường sản xuất và quảng bá các sản phẩm văn hóa trong nước. Đặc biệt, cần đấu tranh chống lại những biểu hiện lai căng, phản văn hóa trong đời sống xã hội.

Tỉnh Phú Yên đã phục dựng nhiều lễ hội của đồng bào dân tộc thiểu số để thu hút khách du lịch.

Tóm lại, gìn giữ các giá trị văn hóa truyền thống không chỉ là bảo vệ di sản của quá khứ mà còn là xây dựng nền tảng cho tương lai. Đó là cuộc đấu tranh không ngừng nghỉ, đòi hỏi sự nỗ lực, ý thức trách nhiệm của mỗi người dân, mỗi gia đình và toàn xã hội. Chỉ khi giữ vững được bản sắc văn hóa dân tộc, chúng ta mới có thể hội nhập quốc tế một cách tự tin, vững vàng, đồng thời góp phần làm phong phú thêm kho tàng văn hóa nhân loại. Hãy cùng nhau hành động để những giá trị văn hóa truyền thống mãi trường tồn, trở thành niềm tự hào và sức mạnh tinh thần của dân tộc Việt Nam.

(XUÂN NGUYÊN)