Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng ta đã đề ra quan điểm chỉ đạo cho hoạt động của toàn Đảng trong nhiệm kỳ là: “Kiên định và vận dụng, phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng; kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng để xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”. Điều lệ Đảng Cộng sản Việt Nam do Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI thông qua quy định: “Đảng là một tổ chức chặt chẽ, thống nhất ý chí và hành động, lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản, thực hiện tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, thương yêu đồng chí, kỷ luật nghiêm minh, đồng thời thực hiện các nguyên tắc: tự phê bình và phê bình, đoàn kết trên cơ sở Cương lĩnh chính trị và Điều lệ Đảng, gắn bó mật thiết với nhân dân, Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật”. Như vậy, hiện nay Đảng Cộng sản Việt Nam quy định 5 nguyên tắc tổ chức, hoạt động: Tập trung dân chủ; tự phê bình và phê bình; đoàn kết thống nhất; Đảng gắn bó mật thiết với nhân dân và Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật.

Các đồng chí: Phạm Đại Dương, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng đoàn ĐBQH tỉnh; Cao Thị Hòa An, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh thăm, động viên cán bộ đang làm việc tại Trung tâm Hành chính công tỉnh.

Quan điểm chỉ đạo thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII khẳng định: Kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng bên cạnh những kiên định đã nêu từ các Đại hội trước là: kiên định và vận dụng phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác-Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội; kiên định đường lối đổi mới của Đảng. Kế thừa từ Đại hội XII, Đại hội XIII của Đảng đã hệ thống quan điểm chỉ đạo về kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng. Các quan điểm này có mối quan hệ thống nhất với nhau tạo thành hệ thống lý luận về kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng.

Vị trí, vai trò quan trọng của các nguyên tắc xây dựng Đảng

Đảng Cộng sản Việt Nam là đội tiên phong của giai cấp công nhân, nhân dân lao động và cả dân tộc Việt Nam, lấy chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh làm nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam cho mọi hoạt động của Đảng. Vì vậy, Đảng phải có tổ chức chặt chẽ, tập trung, thống nhất ý chí và hành động trên cơ sở những nguyên tắc tổ chức và hoạt động cơ bản được quy định trong Điều lệ Đảng, lấy tập trung dân chủ làm nguyên tắc tổ chức cơ bản của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đảng ta khẳng định: “Sự chặt chẽ về nguyên tắc là vấn đề sống còn của Đảng và bảo đảm quan trọng nhất cho sức sống, sự trong sạch và vững mạnh của Đảng”. Đảng Cộng sản Việt Nam từ khi ra đời đến nay đã lựa chọn nguyên tắc tập trung dân chủ, coi đây là nguyên tắc cơ bản để xây dựng tổ chức và hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tinh thần chủ yếu của nguyên tắc này là bảo đảm cho sự thống nhất về tư tưởng và chính trị  được củng cố bằng sự thống nhất về tổ chức.

Kinh nghiệm lịch sử của phong trào cộng sản, công nhân quốc tế và của Đảng ta cho thấy, đảng cộng sản nào lơi lỏng, xa rời nguyên tắc tập trung dân chủ thì sẽ suy yếu, khó khăn, thậm chí tan vỡ, điển hình như là Đảng Cộng sản Liên Xô và các đảng cộng sản ở các nước Đông Âu trước đây.

Việc thực hiện các nguyên tắc xây dựng Đảng  

Nhờ kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng mà Đảng ta đã vượt qua mọi thách thức, củng cố và phát triển đội ngũ đảng viên; giữ vững vai trò lãnh đạo của Đảng như đồng chí cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là người đầu tiên nhận định, được Đại hội Đảng lần thứ XIII thông qua và đưa vào Nghị quyết Đại hội: “Với tất cả sự khiêm tốn, chúng ta vẫn có thể nói rằng: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay”. Tuy nhiên, trong những năm qua có một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có cả cán bộ lãnh đạo, quản lý cao cấp đã suy thoái, vi phạm các nguyên tắc xây dựng Đảng, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về kinh tế, xã hội, chính trị... Phần lớn trong số 110 cán bộ diện Trung ương quản lý bị xử lý kỷ luật trong nhiệm kỳ Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII là do vi phạm các nguyên tắc xây dựng Đảng, chủ yếu là nguyên tắc tập trung dân chủ. Ba trong bốn Ủy viên Bộ Chính trị, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị bị kỷ luật trong nhiệm kỳ Đại hội Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII là do vi phạm các nguyên tắc xây dựng Đảng gây hậu quả nghiêm trọng; tất cả các Ban Thường vụ cấp ủy bị Trung ương kỷ luật đều do vi phạm nguyên tắc này.

Việc vi phạm các nguyên tắc xây dựng Đảng của một số cá nhân và tổ chức đảng thời gian vừa qua đã gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng, gây thiệt hại tiền và tài sản của đất nước, của nhân dân lên đến hàng nghìn tỉ đồng, trong đó có những thiệt hại không thể khắc phục được. Bởi vậy, đã đến lúc phải đề cao các nguyên tắc xây dựng Đảng để ngăn chặn quyết liệt từ sớm, từ xa các vi phạm tương tự trong thời gian vừa qua.

Yêu cầu, nhiệm vụ của Đảng trong giai đoạn hiện nay

Nhờ được tổ chức theo nguyên tắc tập trung dân chủ, Đảng ta đã có đủ sức mạnh lãnh đạo cách mạng Việt Nam thành công và ngày càng phát triển. Để giữ vững được vai trò lãnh đạo, tránh những sai lầm, chệch hướng, đòi hỏi toàn Đảng, từ tổ chức đảng đến mỗi cán bộ, đảng viên và cả toàn thể nhân dân Việt Nam hơn bao giờ hết phải nhận thức đúng và kiên định thực hiện các nguyên tắc xây dựng Đảng đặt biệt là thực hiện tốt nguyên tắc tập trung dân chủ. Vì vậy, bảo vệ và kiên trì nguyên tắc tập trung dân chủ trong xây dựng tổ chức và hoạt động của đảng luôn là nhiệm vụ sống còn của đảng, không thể coi nhẹ.

Kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng chính là cơ sở để Đảng ta đảm bảo thực hiện các mục tiêu đã đề ra; biến chủ trương của Đảng thành cơ sở thực tiễn tại các địa phương. Quán triệt quan điểm “dân là gốc”, trong văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, lần đầu tiên Đảng ta bổ sung thành sáu phương châm: “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân giám sát, dân thụ hưởng”.

Giải pháp thực hiện quan điểm của Đảng về kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng

Để thực hiện tốt theo quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam về kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng theo nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII cần làm tốt những giải pháp sau:

Một là, nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên về kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng trong tình hình mới đầy đủ, đúng đắn các nội dung, yêu cầu của các nguyên tắc xây dựng Đảng. Cần làm rõ nội dung, yêu cầu của việc kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng trong tình hình mới; đấu tranh với những luận điệu xuyên tạc của các thế lực thù địch. Thường xuyên đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục nhằm nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên; làm rõ những nội dung và yêu cầu của các nguyên tắc xây dựng Đảng trong tình hình mới; mỗi đảng viên phải nắm chắc nhiệm vụ, trách nhiệm của đảng viên theo quy định của Điều lệ Đảng.

Hai là, đẩy mạnh quá trình cụ thể hóa, quy chế hóa, chế độ hóa các nguyên tắc xây dựng Đảng trong thực tiễn. Các cấp ủy đảng phải xây dựng và thực hiện đúng quy chế làm việc, trong đó phải bảo đảm quán triệt, cụ thể hóa những nội dung của các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam. Đặt biệt phải bảo đảm thực hiện tốt các quyền của đảng viên, nhất là quyền được thảo luận, chất vấn, phê bình, thông tin và bảo lưu ý kiến. Các nguyên tắc xây dựng Đảng đều có nội dung phong phú, phạm vi áp dụng rộng rãi, nhưng rất trừu tượng, dễ bị vận dụng tùy tiện hoặc làm hình thức, nên cần phải cụ thể hóa, quy phạm hóa bằng những quy chế, chế độ công tác rõ ràng ở từng tổ chức cơ sở đảng

Ba là, nêu cao tinh thần tự giác, gương mẫu thực hiện đúng các nguyên tắc xây dựng Đảng của cán bộ, đảng viên trong tình hình mới. Thực hiện tốt các nguyên tắc xây dựng Đảng trên cơ sở phát huy dân chủ trong sinh hoạt của cấp ủy, tổ chức đảng, trong chi bộ, nhất là phát huy tinh thần tự giác, nêu gương của cán bộ, đảng viên trong việc tham gia các công việc của Đảng, tự phê bình và phê bình; khen thưởng, biểu dương những cán bộ, đảng viên dám đấu tranh, tố cáo những sai phạm của cán bộ, đảng viên trong tổ chức của mình và đồng thời đấu tranh, xử lý những thành phần lợi dụng các nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Đảng Cộng sản Việt Nam để vụ lợi cá nhân.

Bốn là, tăng cường kiểm tra, giám sát thực hiện các nguyên tắc xây dựng Đảng. Trong các nguyên tắc xây dựng Đảng, nguyên tắc tập trung dân chủ là nguyên tắc dễ bị lợi dụng, bị vô hiệu hóa để phục vụ cho lợi ích cá nhân và tổ chức, vì vậy phải có cơ chế kiểm tra, giám sát mạnh, đặt biệt chú ý hoàn thiện cơ chế kiểm soát quyền lực, phòng ngừa sự làm quyền. Mặt khác, có kiểm tra mới nắm được những điển hình tiên tiến để nhân rộng ra và kịp thời phát hiện, uốn nắn những sai sót, lệch lạc trong chấp hành, hoặc bổ sung, hoàn chỉnh các chủ trương, nghị quyết. Đồng thời, chỉ đạo tiếp tục xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh toàn diện theo tinh thần Nghị quyết Hội nghị Trung ương 4 khóa XIII với trọng tâm: “Kiên quyết đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa “xây” và “chống”, xây là nhiệm vụ cơ bản, chiến lược, lâu dài, chống là nhiệm vụ quan trọng, cấp bách, thường xuyên”.

Như vậy, kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng là một quan điểm đúng đắn của Đảng ta, là một nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên của mỗi cán bộ, đảng viên, từ đó sẽ tăng thêm năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở đảng,  làm tốt quan điểm “Kiên định các nguyên tắc xây dựng Đảng” là một giải pháp góp phần xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam ngày càng trong sạch, vững mạnh theo tinh thần nghị quyết Đại hội XIII để đưa đất nước bước vào kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Lương Công Thảo