Đồng chí Nguyễn Văn Linh tên thật là Nguyễn Văn Cúc, bí danh là Mười Cúc. Những thành tựu bước đầu của thời kỳ đổi mới ở nước ta (1986-1991) mang ý nghĩa tạo nền tảng cho sự nghiệp đổi mới tiến lên chủ nghĩa xã hội cho những năm tiếp theo. Thành công đó gắn liền với tên tuổi của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh.
Đồng chí Nguyễn Văn Linh (1915-1998), Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa VI (từ tháng 12 năm 1986 đến tháng 6 năm 1991). Ảnh sưu tầm
Đồng chí Nguyễn Văn Linh tên thật là Nguyễn Văn Cúc, bí danh Mười Cúc, sinh ngày 1 tháng 7 năm 1915, trong một gia đình công chức nghèo yêu nước, tại thôn Yên Phú, xã Giai Phạm, huyện Mỹ Văn (nay là huyện Yên Mỹ), tỉnh Hưng Yên, một vùng quê giàu truyền thống yêu nước, văn hiến, nơi sinh thành nhiều anh hùng hào kiệt và danh nhân văn hóa.
Sinh ra trong bối cảnh đất nước lầm than, thấu hiểu cuộc sống nô lệ, được giác ngộ cách mạng, với nhiệt huyết của tuổi trẻ, lại được tư tưởng Nguyễn Ái Quốc dẫn đường, đồng chí Nguyễn Văn Linh sớm giác ngộ cách mạng. Năm 1929, khi mới 14 tuổi, tham gia phong trào học sinh yêu nước do Chi hội Việt Nam Cách mạng thanh niên Hải Phòng lãnh đạo.
Năm 1930, đồng chí Nguyễn Văn Linh cùng hai người bạn học nhận nhiệm vụ rải truyền đơn yêu nước và bị địch bắt, đưa ra xét xử, kết án tù chung thân, đày ra Côn Đảo.
Năm 1936, với thắng lợi của Mặt trận Bình dân Pháp, đồng chí được trả tự do, trở về đất liền, bắt liên lạc với tổ chức Đảng, được kết nạp vào Đảng và được Đảng phân công tham gia phong trào công nhân ở Hải Phòng, Hà Nội; vượt qua mọi gian khó, thử thách, nguy hiểm đồng chí Nguyễn Văn Linh đã truyền vào phong trào công nhân Hải Phòng một luồng sinh khí mới, xây dựng nhiều cơ sở, nhiều chi bộ và Thành ủy lâm thời Hải Phòng được thành lập. Phong trào cách mạng ở Hải Phòng được khôi phục.
Năm 1939 đồng chí Nguyễn Văn Linh được Đảng điều động vào công tác miền Nam, được cử phụ trách Phó Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn, tăng cường chỉ đạo cuộc đấu tranh chống các thủ đoạn lừa bịp giả hiệu của Đảng lập hiến và bọn tờrốtkít. Vào thời kỳ này, đồng chí Nguyễn Văn Linh thâm nhập thực tiễn cách mạng miền Nam, củng cố tổ chức, đồng thời thực hiện chỉ đạo chiến lược của Đảng đề ra từ Hội nghị Trung ương 6 (tháng 11/1939), từ đó Đồng chí hiểu sâu sắc tinh thần cách mạng của nhân dân Sài Gòn - Gia Định.
Đầu năm 1941 được Trung ương điều động ra Trung Kỳ liên hệ, chắp nối lại phong trào cách mạng, chuẩn bị lập lại xứ ủy, khi đến Vinh (Nghệ An) đồng chí bị địch bắt, kết án 5 năm tù và bị đày ra Côn Đảo lần thứ 2.
Suốt những năm tháng tại địa ngục trần gian Côn Đảo, kẻ thù dùng mọi hình thức cực hình, tra tấn dã man nhưng đồng chí Nguyễn Văn Linh luôn giữ vững khí tiết cách mạng, kiên cường, bất khuất, cùng với các đồng chí trong Chi bộ đảng nhà tù tổ chức các lớp học chính trị, văn hóa, ngoại ngữ, biến nhà tù thực dân, đế quốc thành trường học cách mạng, tôi luyện bản lĩnh của người chiến sĩ cộng sản trẻ tuổi.
Năm 1945, Cách mạng Tháng Tám thành công, đồng chí được phân công về Nam Bộ (tham gia chiến đấu trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ cho đến ngày miền Nam giải phóng, thống nhất đất nước). Năm 1946 -1947, đồng chí được Đảng giao trọng trách Bí thư Thành ủy Sài Gòn - Chợ Lớn; năm 1957 - 1960, đồng chí làm Bí thư Đặc khu ủy Sài Gòn - Gia Định, quyền Bí thư xứ ủy Nam Bộ.
Năm 1960, tại Đại hội toàn quốc lần thứ III của Đảng, đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chỉ định làm Bí thư Trung ương Cục miền Nam (1961) và sau đó Phó Bí thư Trung ương Cục miền Nam (1964).
Năm 1976, đồng chí được bầu Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, là thành phố có vị trí rất quan trọng về chính trị, kinh tế của khu vực đồng bằng sông Cửu Long và của cả nước. Với cương vị là Bí thư Thành ủy, Đồng chí đã cùng với tập thể lãnh đạo Thành phố tăng cường ổn định tình hình kinh tế - xã hội, coi trọng việc đi khảo sát, nghiên cứu các cơ sở sản xuất công, nông nghiệp; xuống tận phường, xã để nắm tình hình lao động sản xuất, đời sống của Nhân dân…
Tháng 12/1976 tại Đại hội lần thứ IV của Đảng, đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị và Ban Bí thư phân công giữ chức vụ Trưởng ban Cải tạo xã hội chủ nghĩa Trung ương, Trưởng ban Dân vận - Mặt trận Trung ương, Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam đến năm 1980. Sau đó, đồng chí được phân công theo dõi thực hiện Nghị quyết của Đảng và Chính phủ ở các tỉnh miền Nam.
Tháng 12/1981, đồng chí được Đảng phân công làm Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Đồng chí đã luôn trăn trở, tìm tòi các giải pháp phù hợp với điều kiện của Thành phố quen với nền kinh tế thị trường, cùng Đảng bộ lãnh đạo thực hiện những chủ trương, chính sách mới của Đảng; đồng thời thúc đẩy mạnh mẽ, đổi mới sản xuất kinh doanh, ổn định kinh tế - xã hội và đời sống của Nhân dân. Đồng chí Nguyễn Văn Linh luôn khuyến khích tinh thần tự chủ, năng động của các ngành, đơn vị kinh tế, coi trọng hạch toán kinh tế, hiệu quả trong sản xuất, kinh doanh và lợi ích của người lao động; cổ vũ các đồng chí của mình dũng cảm, sáng tạo, thay đổi cách nghĩ, cách làm có hiệu quả, dám “xé rào”, mạnh dạn tìm cách làm khác, vượt qua cơ chế, cách làm cũ. Sau một thời gian ngắn, nền kinh tế của Thành phố Hồ Chí Minh có bước chuyển biến lớn, đột phá, có hàng nghìn cơ sở sản xuất nhỏ, sản xuất gia đình được khôi phục, hoạt động hiệu quả và mô hình công ty hợp danh mới được thử nghiệm. Những tìm tòi, thử nghiệm mô hình mới của Thành phố Hồ Chí Minh và các tỉnh khác trên cả nước đã góp phần quan trọng để hình thành quan điểm đổi mới của Đảng ta. Sáng kiến và cách làm của đồng chí Nguyễn Văn Linh và Đảng bộ Thành phố Hồ Chí Minh đã được Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương lắng nghe, ủng hộ đưa vào nghiên cứu lý luận, thực tiễn chung của Đảng để đi đến những quyết sách lớn, mở ra công cuộc đổi mới, có ý nghĩa lịch sử cho cách mạng Việt Nam.
Tháng 3/1982, tại Đại hội lần thứ V của Đảng, đồng chí được bầu vào Bộ Chính trị; tháng 6/1985, tại Hội nghị Trung ương 8 (khóa V), đồng chí được bầu vào Bộ Chính trị, tiếp tục làm Bí thư Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh.
Đồng chí Nguyễn Văn Linh tại Đại hội Đảng VI. Ảnh sưu tầm
Tháng 6/1986, đồng chí được bầu vào Ban Bí thư, phân công Thường trực Ban Bí thư.
Tháng 12/1986, tại Đại hội lần thứ VI của Đảng, Đại hội mở đầu thời kỳ đổi mới, đồng chí Nguyễn Văn Linh được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng và được Ban Chấp hành Trung ương bầu làm Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng; năm 1987, đồng chí nhận thêm nhiệm vụ Bí thư Đảng ủy quân sự Trung ương.
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (tháng 12/1986), đã quyết định đường lối đổi mới, mở ra kỷ nguyên mới về xây dựng chủ nghĩa xã hội theo tư duy mới, quan điểm, cơ chế và chính sách mới. Đảng quyết định tập trung đổi mới kinh tế với chính sách phát triển nhiều thành phần kinh tế trong suốt thời kỳ quá độ; xóa bỏ cơ chế quản lý tập trung quan liêu, hành chính, bao cấp, chú trọng hạch toán kinh tế, kết hợp đúng đắn kế hoạch hóa với cơ chế thị trường; tập trung thực hiện chương trình sản xuất lương thực, thực phẩm, chương trình hàng tiêu dùng và hàng xuất khẩu; đổi mới các chính sách xã hội, chăm lo lợi ích và cuộc sống của người lao động; cùng với đó là đổi mới sự lãnh đạo và phong cách công tác của Đảng và quản lý của Nhà nước; nâng cao năng lực quản lý đất nước, xã hội bằng pháp luật…
Trên cương vị Tổng Bí thư, đồng chí đã cùng với tập thể Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng vững vàng, chủ động, sáng tạo chèo lái con thuyền cách mạng vượt qua mọi khó khăn, thách thức hiểm nghèo; kiên định đường lối đổi mới theo định hướng xã hội chủ nghĩa, thận trọng với bước đi, cách làm để phù hợp với điều kiện của Việt Nam; tập trung đổi mới kinh tế; từng bước đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của hệ thống chính trị, kiên quyết không chấp nhận đa nguyên, đa đảng, coi trọng phát huy dân chủ xã hội chủ nghĩa….
Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ VII, VIII của Đảng, đồng chí được cử làm cố vấn Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Trên cương vị Cố vấn Ban Chấp hành hành Trung ương, đồng chí tiếp tục đóng góp vào sự lãnh đạo của Đảng, phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước; chăm lo đời sống tinh thần, vật chất của Nhân dân, xóa đói giảm nghèo; xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, bảo vệ độc lập chủ quyền của Tổ quốc; phát huy sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, mở rộng quan hệ đối ngoại, đặc biệt coi trọng công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, rèn luyện đạo đức cách mạng theo tấm gương của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
Đồng chí là đại biểu Quốc hội khóa III đến khóa VIII.
Đồng chí Nguyễn Văn Linh từ trần ngày 27/4/1998 tại Thành phố Hồ Chí Minh, hưởng thọ 83 tuổi.
Suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Nguyễn Văn Linh luôn quán triệt, thấm nhuần sâu sắc tư tưởng, đạo đức, phong cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Là một người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người chiến sĩ cộng sản “tận trung với nước, tận hiếu với dân”, đồng chí luôn phát huy bản lĩnh kiên cường của người cộng sản, thể hiện lý tưởng cao đẹp, đức tính liêm khiết, thủy chung, trọng nghĩa tình với đồng chí, đồng bào, sống giản dị, cần kiệm; dù ở đâu và làm việc gì đồng chí cũng đem hết trí tuệ, sức lực của mình để cống hiến cho Đảng và Nhân dân, một lòng yêu nước thương dân, luôn đặt lợi ích của Đảng, của dân tộc trên lợi ích cá nhân.
Với cống hiến lớn lao đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng ta và Nhân dân ta, đặc biệt trong hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ và trong công cuộc đổi mới đất nước, đồng chí Nguyễn Văn Linh đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao vàng, Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng và nhiều huân chương, huy chương cao quý khác. Nhà nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Lào tặng thưởng Huân chương Sao vàng quốc gia; Nhà nước Cu Ba tặng thưởng Huân chương Hô - xê - Mác - ti; Nhà nước Campuchia tặng thưởng Huân chương Ăng - co.
H.A
