Đồng chí Hoàng Quốc Việt, tên thật là Hạ Bá Cang, sinh năm 1905 tại làng Đáp Cầu, tổng Đỗ Xá, huyện Võ Giàng (nay là phường Đáp Cầu, thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh). Tham gia hoạt động cách mạng từ những năm đầu thập kỷ 20 của thế kỷ XX, vượt qua khó khăn, gian khổ với ý chí kiên cường của người cộng sản, dù trên cương vị nào, đồng chí Hoàng Quốc Việt cũng thể hiện tầm vóc của một nhà lãnh đạo mẫu mực, tận tụy, có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc.

Hoàng Quốc Việt (1905–1992)

Sinh ra và lớn lên trên mảnh đất giàu truyền thống yêu nước, Hoàng Quốc Việt đã sớm giác ngộ lý tưởng cộng sản và hòa mình vào các phong trào cách mạng giành độc lập cho dân tộc. Khi còn học trường Bách Nghệ Hải Phòng, ông cùng các bạn học sinh yêu nước tham gia phong trào bãi khóa, biểu tình đòi thực dân Pháp thả nhà yêu nước Phan Bội Châu và để tang cụ Phan Châu Trinh. Sau khi bị đuổi học, Hoàng Quốc Việt vừa làm, vừa tự học và tham gia hoạt động cách mạng

Tháng10/1928, Hoàng Quốc Việt được kết nạp vào Hội Việt Nam cách mạng thanh niên, đi theo con đường cách mạng vô sản do đồng chí Nguyễn Ái Quốc truyền bá, là một trong những đảng viên lớp đầu tiên của Đảng Cộng sản Việt Nam. Năm 1929, đồng chí được cử vào Nam Bộ hoạt động cùng với các đồng chí Ngô Gia Tự, Lê Văn Lương. Sau hội nghị thành lập Đảng, tháng 2/1930, đồng chí Hoàng Quốc Việt là Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương lâm thời.

Năm 1930, đồng chí bị thực dân Pháp bắt giam tại nhà lao Hải Phòng, sau đó bị đày ra Côn Đảo. Vượt qua khó khăn gian khổ, mặc sự đánh đập, tra tấn dã man của kẻ thù, giữ vững ý chí kiên cường của người cộng sản, đồng chí biến lao tù đế quốc thành trường học, tuyên truyền vận động cách mạng. Cuối năm 1936, Mặt trận Nhân dân Pháp giành thắng lợi, đồng chí được trả tự do.

Đầu năm 1937, đồng chí Hoàng Quốc Việt cùng với 1 số đồng chí khác tổ chức xuất bản các tờ báo công khai ở Hà Nội và được phân công cùng đồng chí Trường Chinh phụ trách các tờ báo của Đảng ở Bắc Kỳ. Thực hiện nhiệm vụ được Đảng giao phó, là một thành viên quan trọng trong cơ quan báo chí công khai của Đảng, đồng chí không chỉ góp phần tuyên truyền, tập hợp, xây dựng lực lượng cách mạng, cổ vũ nhân dân đấu tranh mà còn góp phần tác động, làm thay đổi lập trường, quan điểm của nhiều tờ báo lúc bấy giờ, đồng thời đào tạo lực lượng cán bộ làm công tác báo chí cho Đảng. Đến cuối năm 1937, đồng chí được cử làm Bí thư Xứ ủy Bắc Kỳ.

Năm 1941, đồng chí Hoàng Quốc Việt được cử vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng. Cùng với các đồng chí trong Ban Thường vụ, Ban Chấp hành Trung ương vượt qua sự khủng bố ác liệt của kẻ thù, bám sát tình hình, đưa ra những chủ trương chỉ đạo kịp thời, xây dựng Mặt trận Việt Minh, phát triển lực lượng cách mạng về mọi mặt, đưa phong trào kháng Nhật cứu nức phát triển dần thành cao trào, tiến tới Tổng khởi nghĩa Cách mạng tháng Tám giành lại độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân.

Cách mạng Tháng Tám thành công, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã được Trung ương Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh giao nhiều nhiệm vụ quan trọng. Tháng 7/1947, đồng chí là Ủy viên Ban Thường vụ Trung ương Đảng trực tiếp phụ trách Tổng bộ Việt Minh. Từ tháng 3/1951 đền năm 1957, tại Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ II của Đảng, đồng chí được bầu vào Ban Chấp hành Trung ương Đảng và Bộ Chính trị, phụ trách công tác dân vận, mặt trận và làm Chủ tịch Tổng Công đoàn Việt Nam. Năm 1960, Đồng chí được bầu làm Viện Trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tối cao, tham gia Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Hội trưởng Hội Hữu nghị Việt - Trung.

Sau khi nước nhà thống nhất, tháng 12/1976, tại Đại hội IV Đảng Cộng sản Việt Nam, đồng chỉ được bẩu vào Ban Chấp hành Trung ương Đăng và tiếp tục giữ nhiều chức vụ: Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (1977), Chủ tịch danh dự Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam (1983).

Đồng chí là đại biểu Quốc hội các khóa V, VI, VII, VIII.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt (thứ 5 từ phải sang) thăm lại chiến khu Việt Bắc (1977)

Trải qua gần 70 năm hoạt động cách mạng, đồng chí được Đảng, Nhà nước phân công đảm nhiệm nhiều cương vị, trọng trách; nhưng dù ở đâu, cương vị nào, đồng chí cũng luôn tận tâm, tận lực, thể hiện tầm vóc của một nhà lãnh đạo mẫu mực, nêu cao tinh thần trách nhiệm trước Đảng và nhân dân; nêu một tấm gương sáng về sự hy sinh, phấn đấu cho lý tưởng của Đảng, một lòng phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân.

Đồng chí Hoàng Quốc Việt từ trần ngày 25/12/1992, hưởng thọ 87 tuổi. Trong Lời điếu của Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã khẳng định: "Đồng chí Hoàng Quốc Việt để lại cho chúng ta tấm gương sáng về một chiến sĩ cách mạng bất khuất, trung kiên, liêm khiết, giản dị, chân thành và cởi mở với đồng chí, đồng bào, đặc biệt quan tâm đến người lao động, tính nguyên tắc kết hợp với tính linh hoạt, rất nghiêm khắc nhưng cũng rất khoan dung, được toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta yêu mến và kính trọng".

Đi theo con đường của Chủ tịch Hồ Chí Minh, kiên định lý tưởng, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã dành trọn cuộc đời cống hiến cho sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. Với những đóng góp to lớn, đặc biệt xuất sắc trong công cuộc kháng chiến giành độc lập dân tộc, thống nhất đất nước và xây dựng, bảo vệ Tổ quốc, đồng chí Hoàng Quốc Việt đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng cùng nhiều huân, huy chương cao quý khác.

H.A